Ayasofya ve Kariye için ‘Listeden çıkarılabilir’ uyarısı

Dünya Mirası Komitesi, geçen yıl camiye çevrilen Ayasofya ve Kariye’de yapılan değişiklikleri bildirmesi için Türkiye’ye 1 Şubat’a kadar süre verdi. Korunmayan varlıkların miras listesinden çıkarılma riski bulunuyor.

UNESCO rapor istedi

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’ne (UNESCO) bağlı Dünya Mirası Komitesi, Ayasofya ve Kariye’de yapılan değişikliklerle ilgili Türkiye’den rapor istedi.

Türkiye, 1985 yılından beri Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan Ayasofya’yı ve hemen ardından Kariye’yi geçen yıl camiye çevirmişti. Her iki kültürel varlık da camiye çevirme kararı öncesinde müze statüsündeydi.

Dünya Mirası Komitesi, Türkiye’nin Ayasofya ve Kariye’de yapılan değişikliklerle ilgili güncellenmiş rapor sunması için 1 Şubat 2022 tarihine kadar süre tanıdı.

Ayasofya’nın camiye çevrilmesinin etkileri konusunda “derin endişe” duyduğunu belirten Komite, Türkiye’nin Ayasofya ve Kariye müzelerinin statüsünü değiştirme niyeti hakkında Komite’ye bilgi vermemesi ve diyalog kurmamasından derin üzüntü duyduğunu da ifade etti.

Üstün Evrensel Değer uyarısı

Çin’de düzenlenen yıllık toplantısında Dünya Mirası listesini gözden geçiren Komite, Ayasofya ve Kariye’deki değişikliklerin, bu varlıkların Üstün Evrensel Değeri üzerinde potansiyel etkileri olabileceği uyarısı yaparak Türkiye’yi bu varlıklar üzerinde önemli değişiklikler yapmadan önce uluslararası diyalog ve işbirliğine çağırdı.

“Tehlike Altındaki Dünya Mirası Listesi”

Doğal ya da kültürel bir varlığın Dünya Mirası listesine alınabilmesi için Üstün Evrensel Değer ölçütünü karşılaması gerekiyor. Komite’nin, bu niteliğinin korunmadığını düşündüğü varlıkları “Tehlike Altındaki Dünya Mirası Listesi”ne alma, hatta tamamen Dünya Mirası listesinden çıkarma yetkisi bulunuyor. Son olarak İngiltere’nin Liverpool kenti, yeni inşa edilen modern binaların kentin özgünlüğünü ve bütünlüğünü bozduğu gerekçesiyle listeden çıkarılmıştı.

Dünya Mirası listesinde yer alan doğal ve kültürel varlıklar, ev sahipliği yapan ülkelere prestij ve turizm geliri sağlıyor.

Dışişleri’nden Ayasofya ve Kariye açıklaması

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’ne (UNESCO) bağlı Dünya Mirası Komitesi’nin Genişletilmiş 44. Oturumu’nda “İstanbul’un Tarihi Alanları” ile ilgili kararına ilişkin Dışişleri Bakanlığı’ndan açıklama yapıldı.

Açıklamada “Ayasofya ve Kariye Türkiye Cumhuriyeti’nin mülküdür ve tarihi, kültürel ve dini değerler bakımından titizlikle korunmaktadır” denildi.

Ayrıca “Her iki anıtsal yapıda devam etmekte olan restorasyon ve diğer düzenlemeler UNESCO standartları bakımından olumsuz bir etki yaratmamakta, bilakis 2019, 2020 ve 2021’de düzenlenen UNESCO Misyonlarında görüldüğü üzere, Ayasofya ve Kariye’nin orijinalliğinin ve bütünlüğünün korunmasısnı amaçlamaktadır” ifadelerine yer verildi.

“Halen ülkemizin gözlemci olduğu Dünya Miras Komitesi’nin Genişletilmiş 44. Oturumu sırasında kabul edilen kararda, Danışma Misyonu raporları ve sahadaki durumla çelişen ifadeler bulunduğu hayretle görülmüştür” denilen açıklamada “Türkiye, mevcut uygulamalar, sahadaki durum ve Danışma Misyonu raporlarıyla uyumsuz; önyargılı, taraflı ve siyasi saiklerle kaleme alındığı anlaşılan UNESCO Dünya Miras Komitesi’nin İstanbul’un tarihi alanlarına yönelik kararının konuyla ilgili maddelerini reddetmektedir” denildi. Bu durumun toplantı sırasında Türkiye heyetince yapılan bir beyanla kayda geçirildiği ifade edildi.

Dışişleri açıklamasında “Türkiye, 1983 yılından bu yana taraf olduğu 1972 tarihli Dünya Miras Sözleşmesi’ne taahhütleri çerçevesinde Dünya Miras Listesi’nde kayıtlı alanlarına yönelik hak, yetki ve sorumluluklarının bilinciyle, alanların korunmasına yönelik özenli ve titiz çalışmalarına devam edecektir” ifadelerine yer verildi.